پژوهش و فناوری‌های زیستی چگونه اعتماد اجتماعی را مخدوش می‌کنند؟
تاریخ انتشار: ۱۶ اسفند ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۸۹۶۹۵۵
به گزارش خرگزاری علم و فناوری آنا، دومین نشست از سلسله نشست‌های اخلاق پژوهش در خدمت توسعه علم و فناوری با موضوع «پژوهش و نوآوری مسئولانه در زیست‌فناوری؛ مطالعه موردی: شرکت مونسانتو» و با سخنرانی حامد بیکران‌بهشت، عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، برگزار شد.
در معرفی این نشست آمده است: فناوری‌ها (از جمله هوش‌مصنوعی) ارزش‌بار هستند به این معنی که تحت‌تاثیر ارزش‌های اجتماعی که در آن شکل می‌گیرند برساخته شده و به عبارت دیگر ارزش‌ها در این سیستم‌ها تعبیه می‌شوند و در صورت شیوعِ آن فناوری در جامعه، همین ارزش‌ها با قدرت بیشتری در جامعه حاکم خواهند شد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
به عنوان مثال یک مصنوع فناورانه (از جمله یک سیستم مجهز به هوش‌مصنوعی) اگر در جامعه‌ای متمایل به ارزش‌های نژادپرستانه شکل گیرد، و آن مصنوع در جامعه شیوع یابد، ارزش‌های نژادپرستانه در آن جامعه را تقویت خواهد کرد. جدی قلمداد کردن چنین شرایطی، نوعی از نظارت، کنترل اجتماعی یا اِعمال سیاست‌هایی را برای فناوری‌های نوظهور مجهز به هوش مصنوعی ضرورت خواهد داد.
در این سخنرانی با بازطرح برخی از معضلات اخلاقی که توسعه‌دهندگانِ سیستم‌های مجهز به هوش‌مصنوعی، و سیاست‌گذارانِ این حوزه با آن مواجه هستند، برخی راهکارهای ارایه شده (از جمله رویکردِ طراحیِ حساسِ به ارزش) مورد بررسی قرار می‌گیرد.
در ادامه به شکل اجمالی مروری خواهیم داشت بر سرفصل‌های مهمی که در این نشست تخصصی مطرح شد.
* پژوهش و نوآوری مسئولانه
پژوهش و نوآوری مسئولانه (RRI) یک برنامه پژوهشی بوده است که در اتحادیه اروپا شکل گرفته و مجموعه‌ای از عناصر ناهمگن – ازجمله اخلاق، حقوق، جامعه‌شناسی، و نوآوری – را دربرمی‌گیرد. مبنای نظری RRI، مسئولیت اجتماعی دانشمندان و پرهیز از بروز مسائل پذیرش فناوری است. به طور ساده، به نظر می‌رسد هرجا احتمال بروز تبعات مخاطره‌آمیز فناوری، میزان خسارت احتمالی آن، و یا نگرانی‌های عمومیِ ناشی از آن جدی‌تر است، مسئولیت اجتماعی دانشمندان (و سایر ذی‌نفعان) مربوط نیز بیشتر می‌شود. همچنین، جلب اعتماد عمومی یکی از مقومات و شرایط لازم برای تحقق پژوهش و نوآوری مسئولانه است.
رابطه پژوهش و نوآوری مسئولانه با مساله تمامیت پژوهش (اخلاق پژوهش) عموما بر مبنای هنجارهای معرفتی پژوهش شکل می‌گیرد: علاوه بر اینکه رعایت این هنجارها بخشی از مسئولیت اجتماعی دانشمندان است، این مطلب از نظر حفظ اعتماد عمومی به نهاد علم نیز اهمیت ویژه‌ای می‌یابد.
بسیاری از پژوهش‌ها و فناوری‌های زیستی، به‌ویژه فناوری‌های گوناگون اصلاح ژنتیکی (GM) و محصولات و پژوهش‌های مرتبط با آن، بیشترین بحث‌های اخلاقی و اجتماعی را در سیاست‌گذاری علم و فناوری موجب شده‌اند، زیرا نگرانی عمومی در مورد این فناوری‌ها همواره بسیار جدی بوده است. در این ارائه، با اشاره به ماجرای «اسناد مونسانتو»، اهمیت پژوهش و نوآوری مسئولانه در این حوزه شرح داده شد.
* اسناد مونسانتو
«اسناد مونسانتو» مدارکی بوده‌اند که حین دادگاه شرکت مونسانتو در رسیدگی به مخاطرات محصول گلیفوسات این شرکت (راندآپ) تهیه و با اذن دادگاه منتشر می‌شوند.
برخی از این اسناد، که از مداخله نابجای دانشمندان شرکت مونسانتو در روندهای علمیِ مربوط به مقالات درباره آثار محصول راندآپ حکایت دارند، نشان می‌دهند که دانشمندان این شرکت چطور با ارتکاب سایه‌نویسی، داشتن تعارض منافع آشکارنشده، و بی‌اخلاقی در روند داوری مقالات، هنجارهای معرفتی علم را زیر پا گذاشتند. با افشای این اقدامات، امکان پژوهش و نوآوری مسئولانه در حوزه فناوری‌های زیستی کمتر شده است. این مطلبی است که می‌توان آن را در فعالیت‌های مخالفان محصولات اصلاح‌شده و آثا احتمالی آن بر افکار عمومی مشاهده کرد.
گفتنی است سلسله نشست‌های اخلاق پژوهش در خدمت توسعه علم و فناوری با همکاری مرکز نشر دانشگاهی و پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران، با هدف گسترش و ترویج ارزش‌های اخلاقی در پژوهش‌های علمی و دانشگاهی برگزار می‌شود.
انتهای پیام/
منبع: آنا
کلیدواژه: اخلاق پژوهش هوش مصنوعی AI علم و فناوری هوش مصنوعی فناوری ها ارزش ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت ana.press دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «آنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۸۹۶۹۵۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
سکوی توسعه نوآوری و فناوری صنعت پتروشیمی کشور رونمایی می‌شود
آیین رونمایی از سکوی توسعه نوآوری و فناوری صنعت پتروشیمی کشور با عنوان «پتروآفرین» همزمان با بیست‌وهشتمین نمایشگاه نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی ۱۹ اردیبهشت ۱۴۰۳ با حضور فعالان این حوزه برگزار می‌شود.
به گزارش ایسنا، این رویداد به همت معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری و شرکت ملی صنایع پتروشیمی با حمایت صندوق نوآوری و شکوفایی و با حضور صنعتگران پتروشیمی، محققان و شرکت‌های دانش‌بنیان برگزار خواهد شد.
بنا به نام‌گذاری سال ۱۴۰۳ توسط رهبر معظم انقلاب اسلامی با عنوان «جهش تولید با مشارکت مردم»، ضرورت حمایت از فناوران و شرکت‌های دانش‌بنیان با هدف تقویت و رشد تولید کشور بر پایه علوم و فناوری‌های نوظهور دوچندان شده است. صنعت پتروشیمی از جمله مهم‌ترین صنایع پیشران کشور است که نقش بسزایی در توسعه اقتصاد و ارزآوری برای کشور ایفا می‌کند. به دلیل کامل نبودن زنجیره ارزش محصولات پتروشیمی در کشور، بسیاری از خوراک‌های پتروشیمی از خارج از کشور وارد شده و این امر منجر به خام‌فروشی یا حداقل نیمه‌خام‌فروشی محصولات پتروشیمی در ایران شده است.
مرکز توسعه فناوری‌های راهبردی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری همراه با ستاد توسعه فناوری‌های مواد و ساخت پیشرفته در نظر دارد تا با تمرکز بر این صنعت راهبردی، ضمن بررسی و شناسایی چالش‌های موجود، به شبکه‌سازی میان دانش‌بنیان‌های کشور و صاحبان صنایع پتروشیمی کمک کند.
این امر به وسیله ابزارهای حمایتی کشور که در اختیار معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان قرار دارد، اعم از اعتبارات در نظر گرفته شده در قانون جهش تولید دانش‌بنیان، ساخت بار اول، اعطای تسهیلات و تضامین با عاملیت صندوق نوآوری و شکوفایی و ... انجام خواهد شد.
در پتروآفرین با نگاه دقیق به نیازهای اساسی و مشترک مجتمع‌های صنعتی پتروشیمی کشور و نیازهای بازار حال و آینده پایین دستی زنجیره ارزش پتروشیمی و با بکارگیری توان دانشمندان متخصص صنعت پتروشیمی و شرکت‌های دانش‌بنیان، گام‌هایی اساسی در مسیر توسعه فناوری‌های راهبردی، ساخت تجهیزات و دانش طراحی در این صنعت برداشته می‌شود.
همچنین، شرکت ملی پتروشیمی ایران با شبکه‌سازی میان مجتمع‌های پتروشیمی خصوصی و دولتی توسط معاونت پژوهش و فناوری و خودکفایی و شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی، هدایت علمی و اجرایی این طرح را به عهده خواهد داشت.
مراسم افتتاحیه سکوی پتروآفرین در اولین روز از بیست‌وهشتمین نمایشگاه بین‌المللی نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی با حضور مسئولان و بازیگران صنعت پتروشیمی کشور و شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در این حوزه برگزار خواهد شد. در این مراسم نمایندگانی از معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری، صندوق نوآوری و شکوفایی، شرکت ملی صنایع پتروشیمی و ستاد توسعه فناوری‌های مواد و ساخت پیشرفته حضور خواهند داشت و به تبادل نظر در این زمینه خواهند پرداخت.
از اهداف پتروآفرین می‌توان به مواردی همچون بومی‌سازی زنجیره ارزش صنعت پتروشیمی، رفع چالش‌ها و نیازهای اساسی صنعت پتروشیمی در حوزه تجهیزات، استفاده از سازوکار اعتبار مالیاتی ذیل قانون جهش تولید دانش‌بنیان، اعطای تسهیلات و حمایت‌های صندوق نوآوری و شکوفایی و بهره‌گیری از ارتباطات بین‌المللی معاونت علمی در راستای تقویت همکاری‌های فناورانه بین‌المللی اشاره کرد.
همچنین همراه با این رویداد، قرارداد ساخت بار اول یکی از تجهیزات موردنیاز در صنعت پتروشیمی میان یک شرکت دانش‌بنیان و یک مجتمع پتروشیمی منعقد خواهد شد و از فراخوان جدید ستاد توسعه فناوری‌های مواد و ساخت پیشرفته با عنوان «جمع‌آوری کربن» رونمایی خواهد شد.
به نقل از معاونت علمی ریاست جمهوری، این رویداد(رونمایی از پتروآفرین)، ۱۹ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۳، از ساعت ۱۳:۳۰ تا ۱۶:۳۰ در سالن کنفرانس شماره یک در محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران برگزار خواهد شد.
انتهای پیام
تصاویر پدر ساواکی مهران غفوریان